Lenf sistemi veya lenfatik sistem, vücudumuzun bağışıklık sisteminin bir parçasıdır. Lenfatik damarlar ve lenf düğümleri arasındaki bağlantıları içerir. Lenf damarları ile vücuda kan taşıyan ve vücuttan kanı toplayan kan damarları birçok yönden benzerdir. Ancak kan damarlarının aksine bu damarlar, lenf sıvısı adı verilen berrak sıvıyı taşırlar. Aynı zamanda lenf sıvısı, enfeksiyonlar ile savaşta yardımcı olan beyaz kan hücrelerini de içerir.
Herhangi bir nedenle lenf akımı sağlanamazsa, lenf sıvısı birikerek şişliğe neden olabilir. Lenf damarları, hücreler arasından lenf sıvısını toplar ve göğüs bölgesine yönlendirir. Burada, sıvı büyük bir damar içerisinde toplanır ve bu damar kalbin yakınlarında bir kan damarı içine boşaltılır.
Lenf damarları, lenfatik sıvıyı lenf düğümleri aracılığı ile tüm vücuda iletir. Lenf düğümleri, kanser hücreleri ve enfeksiyon etkenleri gibi yabancı maddelerin temizlenmesi için filtre gibi çalışan küçük yapılardır. Lenf sıvısı içerisinde taşınan bakterilere saldırıp onları yok ederek enfeksiyonlar ile savaşta yardımcı olan bağışıklık hücrelerini içerirler. Lenf düğümleri boyun, koltuk altı, göğüs, karın ve kasık gibi vücudun birçok yerinde konumlanmıştır.
Vücudun tamamında yüzlerce lenf düğümü bulunur. Her lenf düğümü kendisine gelen sıvıyı ve maddeleri süzer. Örneğin parmaklardan gelen lenf sıvısı, koldaki sıvıya katılarak göğüs bölgesine ilerler. Toplanan sıvı dirsekte bulunan lenf düğümlerinde veya koltuk altındakilerde filtre edilebilir. Baş, kafa derisi ve yüzden gelen sıvı boyundaki lenf düğümlerinden geçer. Akciğerler arasında veya bağırsak çevresinde olanlar gibi bazı lenf düğümleri daha derinde bulunur ve o bölgelerin lenf sıvısını süzer.
Vücutta enfeksiyon, yaralanma veya kanser gibi bir sorun varlığında, o bölgedeki lenf düğümleri “kötü” hücreleri filtrelemeye çalıştıklarından şişebilir veya büyüyebilirler. Lenf düğümlerindeki şişlik (lenfadenopati) size bir şeylerin yolunda gitmediğini anlatır ancak diğer belirtiler sorunun tam olarak belirlenmesine yardımcı olur. Örneğin; kulak ağrısı, ateş ve kulak çevresi lenf düğümlerinde büyüme bir kulak enfeksiyonu veya soğuk algınlığı için ipucu olabilir.
Lenf düğümlerinde sıklıkla şişlik görülen bazı bölgeler boyun, kasık ve koltuk altıdır. Birçok hastada aynı anda yalnız bir bölgede şişlik olur. Birden çok alandaki lenf düğümlerinde şişlik olduğunda bu durum jeneralize lenfadenopati olarak adlandırılır. Bazı enfeksiyonlar (streptokokların oluşturduğu boğaz enfeksiyonları ve suçiçeği), bazı ilaçlar, bağışıklık sistemi hastalıkları ve lösemi/lenfoma gibi kanserler bu türde şişliklere neden olabilir. Doktorunuz şişliğin nedenini bulmak için daha fazla bilgi arayacaktır. Lenf düğümündeki şişliklerin sıklıkla kanser dışı nedenleri vardır.
Kanser lenf düğümlerinde iki şekilde izlenebilir, orada başlamış olabileceği gibi başka bir yerden oraya sıçramış da olabilir.
Lenf düğümlerinde başlayan kanserlere lenfoma adı verilir. Lenfoma hakkında daha fazla bilgi için Hodgkin Lenfoma ve Non-Hodgkin Lenfoma sayfalarını inceleyebilirsiniz.
Daha sık olarak kanser farklı bir yerde başlar ve lenf düğümlerine yayılır. Burada anlatılanların odak noktası da budur.
Kanser başladığı yerden (primer alan) vücudun diğer kısımlarına yayılabilir.
Kanser hücreleri tümörden ayrıldıklarında kan dolaşımı veya lenfatik dolaşım yolu ile vücudun diğer bölgelerine ulaşabilirler. Lenf yolu ile giderlerse, lenf düğümlerine ulaşırlar. Kanser hücrelerinin çoğu başka bir yerde büyümeye başlamadan önce ölür veya öldürülür. Ancak bir veya ikisi yeni bir bölgeye yerleşip büyümeye başlayabilir ve yeni bir tümör haline gelebilir. Kanser hücrelerinin vücudun başka noktalarına yayılması olayına metastaz denir.
Bu hücreleri vücudun yeni bölgelerine yayılabilmek için bazı değişikliklerden geçmelidir. Birincil tümörden ayrılabilmeli ve bir lenf veya kan damarının dış duvarına ulaşabilmelidir. Sonrasında, damar duvarını aşıp kan veya lenf yolu ile akarak yeni bir organa veya lenf düğümüne ulaşmalıdır.
Kanser lenf düğümlerine yayıldığında, bu genellikle tümörün yakınlarındaki lenf düğümlerine olur. Bunlar kanser hücrelerini filtrelemek veya öldürmek için en fazla çalışan lenf düğümleridir.
Normal lenf düğümleri küçük ve bulunması zordur ancak bir enfeksiyon, inflamasyon veya kanser varlığında büyüyebilirler. Vücut yüzeyine yakın olanlar dokunmak ile hissedilecek kadar büyüyebilir ve hatta bazıları görülebilir. Ancak lenf düğümünde yalnızca birkaç kanser hücresi varsa, normal hissedilebilir ve görüntüsü de normal olabilir. Derin yerleşimli lenf düğümleri hissedilemez ve görülemez. Bu nedenle doktorlar vücudun derinlerindeki büyümüş lenf düğümlerini araştırmak için görüntüleme yöntemlerini kullanırlar. Genellikle kanserin çevresindeki büyümüş lenf düğümlerinin kanser içerdiği varsayılır.
Bir lenf düğümünde kanser olup olmadığını belirlemenin tek yolu biyopsi yapmaktır. Doktorlar lenf düğümlerini çıkarabilir veya bir veya birkaç lenf düğümünden iğne ile örnek alabilir. Çıkarılan doku patoloji uzmanları (doku örnekleri kullanarak hastalığın tanısını koyan doktorlar) tarafından mikroskop altında incelenerek kanser hücresi varlığı araştırılır. Patoloji uzmanı bulunanları detaylandıran bir rapor hazırlar. Eğer bir lenf düğümünde kanser varsa raporda neye benzediği ve ne kadarının görüldüğü açıklanır.
Cerrah, birincil kanseri çıkarmak amaçlı yapılan operasyon sırasında bir ya da daha fazla bölgesel lenf düğümünü de çıkarabilir. Bir lenf düğümünün çıkarılması biyopsi olarak kabul edilebilir ancak birkaçı çıkarıldığında bu işlem lenf nodu diseksiyonu olarak adlandırılır.
Kanser lenf düğümlerine yayıldığında, kanserin cerrahi sonrası tekrarlaması açısından risk daha yüksektir. Bu bilgi doktorunuzun cerrahi sonrası kemoterapi, immünoterapi, hedeflenmiş tedaviler veya radyoterapi gibi ek tedavilere ihtiyaç olup olmayacağına karar vermesine yardımcı olabilir.
Eğer bir veya daha fazla lenf düğümünde kanser bulunduysa bu, kanserin ne kadar yayıldığını anlamak amacıyla daha fazla test gerekeceği anlamına gelebilir. Bu bilgi kanserin evrelenmesi ve en iyi tedavi seçeneklerine karar verilmesi için kullanılır.
Evreleme hakkında bilgi almak için, Kanser Evrelendirmesi’ni inceleyebilir veya daha detaylı bilgi almak için kendi kanser türünüzü bulabilirsiniz.
Bu düğümleri çıkarıldığında, geride lenf sıvısının boşaltılmasına imkanı olmayan bir alan kalabilir. Lenfatik damarların çoğu, önceden lenf düğümünün olduğu kör bir noktaya gider ve sıvı birikebilir. Bu lenfödem olarak adlandırılır ve hayat boyu sürecek bir sorun haline gelebilir. Çıkarılan lenf düğümü sayısı arttıkça, bu sorunun oluşması olasılığı da artacaktır. Neleri araştırmak gerektiği, risk azaltma yolları ve yan etkiler ile nasıl baş edeceğiniz soruları için Lenfödem bölümünü ziyaret edabilirsiniz.
Kanser cerrahisinde lenf düğümlerinin çıkarılması işleminin hastanın bağışıklık sistemini zayıflatması pek olası değildir çünkü bağışıklık sistemi tüm vücutta yerleşik olan büyük ve karmaşık bir yapıdır.
