SARS-CoV-2 virüsünün neden olduğu Covid-19 salgını, kanser hastaları, aileleri ve bakım verenler dahil olmak üzere birçok insan üzerinde ciddi bir etkiye sahip olmaya devam ediyor.
Aşı, bir kişinin bağışıklık sisteminin vücudu belirli enfeksiyonlara karşı tanımasına ve korumasına yardımcı olmak için kullanılır. Covid-19’a karşı korunmaya yardımcı olmak için farklı aşılar artık kullanılabilir hale geldi. Bu makalede kanserli (veya kanser geçmişi olan) kişilerin Covid-19 aşıları hakkında sahip olabileceği bazı soruları tartışacağız.
Birçok uzman tıbbi grup, kanser veya kanser öyküsü olan hastaların çoğunun bir Covid-19 aşısı yaptırmasını önermektedir. Her bir hastanın sağlık durumu farklı seyrettiğinden, Covid-19 aşısı yaptırmanın risklerini ve faydalarını size tavsiyede bulunabilecek onkoloğunuzla görüşmek en iyisidir.
Kanserli (veya kanser öyküsü olan) kişiler bazı aşıları olabilir, ancak bu aşının türüne, kişinin sahip olduğu veya geçirmiş olduğu kanser türü, hala kanser tedavisi görüp görmediğine, bağışıklık sisteminin düzgün çalışıp çalışmamasına bağlı olarak değişmektedir. Bu nedenle, herhangi bir aşı yaptırmadan önce doktorunuzla konuşarak görüş almanız en iyisidir.
Aşı olduktan sonra bildirilen en yaygın yan etkiler şunlardır:
Enjeksiyon bölgesinde ağrı, kızarıklık veya şişme
Yorgunluk hissi
Baş ağrısı
Ateş
Titreme
Kas ve eklem ağrısı
Mide bulantısı
İki doz yapılan aşılar için, ilk dozdan sonra sahip olabileceğiniz yan etkilere kıyasla ikinci dozdan sonraki yan etkiler biraz daha güçlü olabilir. Genel olarak, yan etkiler birkaç gün içinde geçme eğilimindedir.
Şişmiş / Hassas Lenf Düğümleri
Bazı kişilerde enjeksiyon yapılan kolun altındaki lenf düğümlerinde şişlik veya hassasiyet olabilir. Bu genellikle gelecekteki bir Covid-19 enfeksiyonuyla savaşmaya hazırlanan vücudun bağışıklık sisteminin normal bir tepkisidir.
Kol altı bölgesinde şişmiş bir lenf düğümü endişeye neden olabilir, çünkü bu aynı zamanda meme kanserinin (ve diğer bazı kanser türlerinin) bir işareti olabilir. Aşıdan sonra lenf düğümlerinin küçülme süresi birkaç günden birkaç haftaya kadar değişebilir, ancak bu hala araştırılmaktadır. Birkaç hafta sonra kaybolmayan şişmiş veya hassas lenf düğümleri fark ederseniz (veya büyümeye devam ederse), mutlaka doktorunuzla iletişime geçin.
Şimdiye kadar aşılar için yalnızca birkaç olası ciddi güvenlik endişesi bildirildi.
Aşıya alerjik reaksiyonlar
Çok nadir durumlarda, aşıdan sonra ciddi alerjik reaksiyonlar yaşandı. Bu durum daha önce ciddi alerjik reaksiyonları olan kişilerde daha olası görünmektedir.
Beyindeki kan pıhtıları
Tüm bu Covid-19 aşıları hala oldukça yenidir, bu nedenle olası uzun vadeli yan etkiler hala araştırılmaktadır ve farklı aşılar hakkındaki rehberliğin değişmesi mümkündür. COVID-19 aşısı yaptırma konusunda endişeleriniz varsa, doktorunuzla konuşmanız önemlidir.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), 16 yaş ve üzerindeki herkese aşıların sunulmasını önermektedir, bu nedenle buna kanserli kişiler de dahildir.
Artık birçok uzman tıbbi grup, kanser hastası veya kanser öyküsü olan çoğu kişinin Covid-19 aşısını kendilerine sunulduğunda yaptırmasını önermektedir. T.C. Sağlık Bakanlığı da kanserli hastalara aşı önceliği vermiştir.
Aşı yaptırmakla ilgili temel endişe, aşının kanserli insanlar için güvenli olup olmadığı değil, özellikle bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde ne kadar etkili olacağıdır. Kemoterapi (kemo), radyasyon, kök hücre veya kemik iliği nakli veya immünoterapi gibi bazı kanser tedavileri, aşıyı daha az etkili hale getirebilecek şekilde bağışıklık sistemini etkileyebilir. Lösemi veya lenfoma gibi belirli kanser türlerine sahip kişiler, aşıyı daha az etkili hale getirebilecek zayıflamış bağışıklık sistemlerine de sahip olabilir.
Covid-19 aşılarını test eden ilk çalışmalar, kemoterapi gibi bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlarla tedavi gören kişileri veya başka nedenlerle bağışıklık sistemlerini zayıflatan kişileri içermiyordu. Bunun nedeni, öncelikle aşıların sağlıklı bağışıklık sistemine sahip kişilerde işe yarayıp yaramadığını görmek için çalışmaların gerekli olmasıdır. Bu nedenle, aşıların bu insan gruplarında ne kadar etkili olabileceği henüz belli değil.
Aşıların kanser tedavisi gören kişilerde ne kadar etkili olabileceğine dair henüz kesin bir bilgimiz olmasa da, aşıların bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde sağlıklı bağışıklık sistemine sahip kişilerle karşılaştırıldığında o kadar etkili olmaması mümkündür. Buna rağmen, çoğu hastanın halen aşı olunması tavsiye edilmektedir çünkü kırılgan bir bağışıklık sistemine sahip olan kişiler ciddi Covid-19 hastalığı riski altındadır. Bu nedenle aşı sayesinde az da olsa bir miktar koruma sağlamak bile herhangi bir korumaya sahip olmamaktan daha iyidir.
Her hastanın durumu farklı olduğundan, Covid-19 aşılarından birini yaptırmanın risklerini ve faydalarını onkoloğunuzla görüşmek en idealidir.
Ayrıca, Covid-19 aşısı olduktan sonra bile sağlık uzmanlarının, toplum içinde olduğunuzda maske takmaya, sosyal mesafe ve iyi el hijyeni uygulamaya devam etmenizi ve kalabalıklardan ve hava sirkülasyonu zayıf yerlerden kaçınmanızı tavsiye ettiğini bilmek de önemlidir.
Bu aşılar farklı yerlerde ve farklı zamanlarda incelenmiştir ve farklı aşıları doğrudan karşılaştıran herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Bu nedenle, aşılardan herhangi birinin diğerlerinden daha güvenli veya daha etkili olup olmadığı net değildir. Geçtiğimiz aylarda ortaya çıkan yeni COVID-19 varyantlarına karşı aşılardan herhangi birinin daha fazla (veya daha az) etkili olup olmayacağı da henüz belli değildir. Gelecekte bu varyantlara karşı korunmaya yardımcı olmak için ek dozlara ihtiyaç duyma olasılığı araştırılmaktadır.
Şu an için, hiçbir büyük tıbbi kuruluş, kanser hastaları (veya kanser öyküsü olanlar) veya diğer insanlar için belli bir tür Covid-19 aşısını diğerine nazaran daha iyi olduğu yönünde bir açıklama yapmadı. Pek çok sağlık uzmanı, belirli bir aşı almayı beklemekten ziyade, hangisi olursa olsun, size sıra gelince aşı olmanın en doğrusu olduğunu belirtiyor.
Covid-19 aşıları hakkında henüz bilmediğimiz şeyler olduğu için hala araştırılmaktadır. Örneğin, araştırmacılar hala Covid-19 aşılarının virüse karşı korunmaya ne kadar yardımcı olacağını belirlemeye çalışıyorlar. Aşılar, Covid’den ciddi hastalıklara yakalanma riskini açıkça azaltırken, virüsün başkalarına yayılmasını ne kadar iyi önleyebilecekleri henüz net değil.
Bu nedenle, herhangi bir Covid-19 aşısını olduktan sonra bile, toplum içinde iseniz, yine de maske takmanızı, sosyal mesafe ve iyi el hijyeni uygulamanızı ve hava sirkülasyonunun zayıf olduğu kalabalık yerlerden kaçınmanızı tavsiye ederiz.
Covid -19 aşısı olan bazı kişilerin, enjeksiyonun yapıldığı kolun altında şişmiş lenf düğümleri olabilir. Kolun altındaki şişmiş bir lenf nodu da meme kanserinin yayıldığının bir işareti olabileceğinden, çoğu doktor meme kanseri olan veya meme kanseri öyküsü olan kişilerin meme kanserinin olduğu tarafın karşı tarafındaki kola enjeksiyon yaptırmasını önermektedir.
Örneğin, meme kanseri / meme ameliyatınız sol göğüste ise, enjeksiyonu sağ kola yaptırmak muhtemelen en iyisidir. Her iki göğsünüz de ameliyatlı ise, en iyisi doktorunuzdan vücudunuzdaki en iyi enjeksiyon yeri hakkında görüş almanız olacaktır. Aşı enjeksiyonundan sonra şişebilen lenf düğümleri de mamografi sonuçlarınız üzerinde etkili olabilir.
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi Covid-19 aşısı yaptırmak, enjeksiyonun yapıldığı kolun altında şişmiş lenf düğümlerine neden olabilir. Kolun altındaki şişmiş lenf düğümleri, meme kanserini taramak için yapılan bir mamogramda görünebilir, bu da endişeye neden olabilir ve daha fazla test yapılmasına ihtiyaç duyulmasına yol açabilir.
Covid-19 aşısı olduktan hemen sonra bir mamografi planladıysanız, enjeksiyonu ne zaman ve hangi kolunuzdan aldığınızı doktorunuza söylemeniz önemlidir. Durumunuza bağlı olarak, mamografi randevunuzu değiştirmeniz gerekip gerekmediğini sizinle görüşebilirler. Önce doktorunuzla konuşmadan mamografinizi ertelemeyin.
Covid-19 aşı uygulamasının kemoterapi alan hastalarda doğru zamanlaması, kemoterapisi devam eden hastalarda aşıya yanıtın yeterli olup olmadığı ve bu hastalarda ek/ takviye doz aşı gerekip gerekmediği sorularının güncel veriler ışığında henüz kanıta dayalı net bir cevabı olmadığı için, tedavisiz izlemde olan yada ilaç tedavisi (kemoterapi yada hormonoterapi) devam eden tüm kanser hastalarına doktorlarının bilgisi dahilinde onaylı ve erişilebilir herhangi bir aşının yaptırılması önerilmektedir.
Radyasyon Onkolojisi dernekleri veya odaları tarafından şu an için radyoterapi alan hastalarda Covid-19 aşı uygulamasına dair bir kısıtlama belirtilmemiştir. Bu nedenle kanser hastalarının doktorlarının bilgisi dahilinde onaylı ve erişilebilir herhangi bir aşının yaptırılması önerilmektedir.
