Kanser cerrahisi ihtimali sizi endişelendiriyor olabilir. Cerrahinin nasıl ve neden uygulandığı hakkında bilgilerinizi artırarak zihninizin rahatlamasına yardımcı olabilirsiniz.

Kanser cerrahisi, kanserin teşhisi veya tedavisi amacıyla vücuttan bir parça çıkarılması işlemidir ve kanser tedavisinin temelindedir.

Kanser cerrahisi tedavide nasıl kullanılır?

Kanser ameliyatı aday olma ihtimalinizin bulunduğu durumlar şunlardır:

• Kanserden korunma. Belirli doku veya organlarda kanser gelişimi açısından yüksek riske sahipseniz, doktorunuz bu doku veya organları henüz kanser oluşmadan çıkarmayı önerebilir.

Örneğin ailesel adenomatöz polipozis olarak adlandırılan genetik bir duruma sahip olarak doğduysanız, doktorunuz kolon ve rektumun çıkarılmasını içeren bir kanser cerrahisi uygulayabilir çünkü kolon kanseri açısından ciddi risk taşıyor olursunuz.

• Tanı. Doktorunuz tümörün tamamını veya bir kısmını çıkarmak için kanser cerrahisinin bir şeklini kullanabilir. Böylece tümörün mikroskop altında incelenmesi imkanı oluşur ve kanser (malign) veya kanser olmayan (benign) ayrımına karar verilir.
• Kanser cerrahisi doktorunuzun kanserin ne kadar ilerlemiş olduğunu belirlemesine yardımcı olabilir, bu ilerleyiş kanserin evresini anlatır. Cerrahi, doktorun tümörün boyutunu değerlendirmesine ve lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığına karar vermesine imkan tanır. Kanserin evresini değerlendirmek adına ek testler de gerekli olabilir.
• Birincil tedavi. Birçok tümör için, özellikle kanser sınırlı ve yayılmamış ise, kanser ameliyatı tedavide en iyi şanstır.
• Tümör dokularının çıkarılması. Kanserli tümörün tamamının çıkarılması mümkün olmadığında -örneğin çıkarılmasının bir organa ciddi zarar vereceği durumda- doktorunuz kemoterapi veya radyoterapinin daha etkili olmasını sağlamak amacıyla tümörün mümkün olan en çok kısmını çıkarabilir.
• Belirtileri ve yan etkileri rahatlatmak. Bazen cerrahi, kanserin tedavisinden ziyade hayat kalitenizi artırmak amacıyla uygulanır. Örneğin, tümörün bir sinir veya kemiğe baskı yapması sebebiyle oluşan ağrıyı hafifletmek veya bağırsakta tıkanmaya yol açan bir tümörü çıkarmak gibi.

Cerrahi genellikle kemoterapi ve radyoterapi gibi diğer kanser tedavileri ile birlikte uygulanır. Ek kanser tedavisi alıp almayacağınız kanserinizin türüne, evresine ve genel sağlık durumunuza bağlıdır.

Kanser cerrahisi nasıl yapılır?

Kanser cerrahisinin ilk amacı kanseri vücudunuzdan tamamen alarak tedavisini sağlamaktır. Cerrah bunu genellikle tüm kanserin çıkarıldığından emin olmak amacıyla kanserli doku ile birlikte onu çevreleyen bir miktar sağlıklı dokuyu kesip çıkararak yapar.

Cerrah aynı zamanda kanserin yayılıp yayılmadığına karar vermek amacıyla birkaç lenf düğümü de çıkarabilir. Böylece doktorunuz tedavi şansınızı ve daha fazla tedaviye ihtiyaç duyma durumunuzu değerlendirebilir.

Meme kanseri vakalarında, doktorunuz tüm meme dokusunu çıkarabilir (mastektomi) veya yalnız kanserli doku ve onu çevreleyen dokuyu içeren kısmı çıkararak (lumpektomi) kanseri ortadan kaldırabilir.

Akciğer kanseri vakalarında, doktorunuz girişim esnasında kanserin tamamen ortadan kaldırıldığından emin olmak adına akciğerin bir kısmını (lobektomi) veya tüm bir akciğeri (pnömonektomi) çıkarabilir.

Bu örneklerin her ikisinde de cerrah, kanser sıçradıysa görebilmek üzere ameliyat alanındaki birkaç lenf düğümünü de operasyon esnasında çıkarabilir.

Kanser cerrahisinde kullanılan diğer teknikler nelerdir?

Kanser tedavisi ve kanser oluşturabilecek durumlar için birçok cerrahi yöntem bulunuyor ve araştırmacılar yeni yöntemler üzerinde çalışmaya devam ediyorlar.  Kanser cerrahisinin yaygın bazı türleri şunlardır:

• Cerrahinin bu şeklinde doktorunuz sıvı nitrojen spreyi veya soğuk prob gibi çok soğuk bir materyal kullanır. Böylece kanser hücreleri ve kanser oluşturma eğilimi olan hücreler -örneğin serviksteki düzensiz hücreler serviks kanseri oluşturabilir- dondurulup yok edilir.
• Doktorunuz kanser hücrelerini yüksek frekanslı elektrik akımı uygulayarak öldürebilir. Örneğin dudak ve ciltte kullanılır.
• Lazer cerrahisi. Birçok kanser türünün tedavisinde uygulanan lazer cerrahisi, kanser hücrelerini küçültmek veya buharlaştırmak için yüksek yoğunluklu ışınlar kullanır.
• Mohs cerrahisi. Göze yakın bölgeler gibi cildin hassas alanlarından kanseri çıkarmak ve kanserin derinliğini değerlendirmek için uygun olan bu yöntem, kanserin neşter ile katman katman dikkatle çıkarılmasından oluşur. Bir katmanın çıkarılmasının ardından doktorunuz mikroskop altında değerlendirir ve buna anormal hücre kalmayana ve çevre dokuda kanser izi görünmeyene dek devam eder.
• Laparoskopik cerrahi. Cerrah, laparoskop kullanarak büyük kesiler olmadan vücudunuzun içini görüntüleyebilir. Bunun yerine birkaç küçük kesi yapılır ve ince bir kamera ile cerrahi aletler vücut içine ilerletilir. Cerrah kameranın vücut içinde görüntülediklerini yansıtan bir monitör izler. Kesi ne kadar küçük olursa iyileşme o kadar hızlıdır ve komplikasyon riski azalır. Laparoskopik cerrahi kanser tanısı, evrelemesi, tedavisi ve belirtilerin hafifletilmesinde kullanılır.
• Robotik cerrahi. Robotik cerrahide cerrah ameliyat masasından uzakta oturur, ameliyat alanının üç boyutlu görüntüsünü yansıtan bir ekranı izler ve operasyonu gerçekleştirmek için robotun cerrahi aletlerle nasıl manevralar yapması gerektiğini anlatan el kontrollerini kullanır. Robotik cerrahi, cerrahın ulaşılması zor alanlarda işlem yapabilmesine yardımcı olur.
• Doğal Orifis (Açıklık) Cerrahisi. Doğal orifis cerrahisi karın içi organları cilt kesisi olmadan ameliyat etme yolu olarak halen çalışılmaktadır. Cerrah, cerrahi aletleri kesi yolu yerine ağız, rektum veya vajina gibi vücudun doğal açıklıklarından birinden ilerletir.

Örneğin doğal orifis cerrahisi esnasında cerrah, cerrahi aletleri boğazınızdan aşağı ilerleterek midenize ulaşabilir. Mide duvarında küçük bir kesi yapılır ve aletler karaciğerden doku örneği almak veya safra kesesini çıkarmak üzere karın boşluğuna geçer.

Doğal orifis cerrahisi deneye dayalıdır ve bu yolla az sayıda ameliyat gerçekleştirilmiştir. Doktorlar bu yöntemin enfeksiyon riskini, ağrıyı ve cerrahi komplikasyonları azaltmasını umuyorlar.

Kanser cerrahisi gelişmeye devam ediyor. Araştırmacılar daha az girişimsel işlem hedefi ile diğer cerrahi teknikleri çalışıyorlar.

Kanser cerrahisi öncesi ve sonrası neler bekleyebilirsiniz?

Kanser cerrahisine hazırlık ve iyileşme, operasyona bağlı olarak oldukça çeşitlidir. Ancak genellikle aşağıdaki belli benzerlikleri bekleyebilirsiniz:

• Hazırlık. Genellikle ameliyat öncesi günlerde kan testleri, idrar testleri, X-Ray ve diğer görüntüleme yöntemleri gibi belirli testler yapılır. Bu testler doktorunuzun kan nakline ihtiyaç duymanız ihtimaline karşı kan grubunuzu bilmesi gibi cerrahi ihtiyaçlarınızın değerlendirmesine ve enfeksiyon gibi risk durumlarını tanımlamasına yardımcı olur.
• Bir cerrahi işlem geçirecekseniz muhtemelen bir tür anestezik -ağrı hissini engelleyen bir ilaç- ihtiyacınız olacaktır. Anestezi seçenekleri operasyon türüne bağlı olarak değişiklik gösterir.
• İyileşme. Cerrahi işleminize bağlı olarak, eve gitmeden önce bir süre hastanede kalmanız gerekebilir. Sizinle ilgilenen sağlık ekibi iyileşmeniz için yara bakımı, uzak durmanız gereken yiyecekler ve davranışlar, alacağınız ilaçlar gibi konularda size özel yönlendirmeler yapacaklardır.

Kanser cerrahisinin riskleri nelerdir?

Kanser cerrahisi sonrası deneyimleyebileceğiniz yan etkiler sizin ameliyatınıza bağlıdır. Genellikle birçok kanser operasyonu şu riskleri taşır:

• Ağrı. Ağrı birçok operasyonda sıkça karşılaşılan bir yan etkidir. Bazıları diğerlerinden daha çok ağrıya neden olur. Sağlık ekibiniz ağrınızı nasıl en alt seviyede tutacağınızı anlatacak ve ağrıyı azaltacak veya giderecek ilaçlar almanızı sağlayacaklardır.
• Ameliyat alanı enfekte olabilir. Sağlık ekibiniz, ameliyat sonrası yara bakımının nasıl olacağını size gösterecektir. Enfeksiyondan korunmak için bu düzeni dikkatle uygulayın çünkü ameliyat sonrası enfeksiyonlar iyileşme sürenizi uzatabilir. Enfeksiyon gelişen nadir durumlarda doktorunuz muhtemelen antibiyotikler ile tedavinizi sağlayacaktır.
• Organ işlev kaybı. Cerrah kanseri çıkarmak amacıyla bir organın tamamını almak ihtiyacı duyabilir. Örneğin böbrek kanserinde bir böbreğin tamamen çıkarılması (nefrektomi) gerekebilir.

Bu tür bazı işlemlerde kalan organ, kaybı yeterince telafi edebilir ancak diğer durumlarda bozukluklar kalabilir. Örneğin bir akciğerin çıkarılması (pnömonektomi) nefes almada güçlük oluşturabilir.

• Tüm operasyonlar kanama riski taşır. Cerrahınız riski azaltmayı deneyecektir.
• Kan pıhtısı. Cerrahi sonrası iyileşme esnasında kan pıhtısı oluşma riski artmıştır. Risk küçük olsa da komplikasyonları ciddi olabilir.

Kan pıhtıları en sık bacaklarda oluşur ve şişlik ile ağrıya sebep olabilir.

Kan pıhtısı kopup akciğerlere gidebilir (pulmoner emboli), bu durum oldukça ciddi bir durumdur ve bazen ölümcül olabilir.

Cerrahınız pıhtı oluşum riskini azaltmak amacıyla ameliyat sonrası mümkün olan en kısa sürede sizi ayağa kaldırmak ve kanı inceltecek ilaçlar vermek gibi önlemler alacaktır.

• Bağırsak ve idrar kesesi çalışmalarında değişiklik. Ameliyatın hemen sonrasında bağırsak hareketlerinde veya idrara çıkmada güçlük yaşayabilirsiniz. Bu durum genellikle yapılan işleme bağlı olarak birkaç gün içinde çözülür.

Doktorunuz hangi kanser tedavisini önerirse önersin, durumunuz ve tedavi süreci hakkında endişeli hissetmeniz muhtemeldir. Neler ile karşılaşabileceğinizi bilmek yardımcı olabilir. Bu bilgileri, doktorunuz ile konuşurken bilinçli sorular sormanıza yardımcı olacak şekilde kullanabilirsiniz.