Bazı virüs, bakteri ve parazitler kansere neden olabilmekte veya kanserin oluşma riskini artırabilmektedir. Bu ajanlar normal hücre büyümesini ve çoğalmasını kontrol altında tutan sinyalleri bozabildikleri gibi bağışıklık sistemini zayıflatarak vücudun kansere neden olan diğer enfeksiyonlarla savaşma gücünü azaltabilir ya da kansere yol açabilen kronik iltihaplanmaya neden olabilirler.
Yüksek kanser riskiyle ilintili virüslerin çoğu, kan ve/veya diğer vücut sıvıları yoluyla bir kişiden diğerine geçebilir. Aşı olmak, korunmasız cinsel ilişkiye girmemek ve enjeksiyon işlemleri sırasında ayrı enjektörler kullanmakla enfeksiyon riski azaltılabilir.
Bu yazıda şu sorulara cevap verilmektedir.
Herpes virüsünün bir türü olan EBV, mononükleozun yanı sıra belirli lenfoma türleri ve burun ve boğaz kanserlerine neden olabilir. EBV en yaygın olarak öpüşme, diş fırçası veya bardak paylaşma gibi durumlarda tükürük ile temas yoluyla bulaşır. Ayrıca cinsel temas, kan nakli ve organ nakli yoluyla da yayılabilir. EBV enfeksiyonu ömür boyu sürer. Dünya çapında insanların %90’ından fazlası yaşamları boyunca EBV ile enfekte olacak ve çoğu herhangi bir semptom geliştirmeyecektir. EBV enfeksiyonunu önleyecek bir aşı veya spesifik bir tedavi yoktur.
HBV veya HCV kronik enfeksiyonu karaciğer kanserine neden olabilir. Her iki virüs de kan yoluyla ve doğumda anneden bebeğe bulaşabilir. Ayrıca HBV cinsel temas yoluyla da bulaşabilir.
1980’lerden beri birçok ülkede bebekler HBV enfeksiyonuna karşı rutin olarak aşılanmaktadır. Uzmanlar, HBV aşısı olmayan ve HBV enfeksiyonu riski yüksek olan yetişkinlerin bir an önce aşı olmalarını önermektedir. Aşılama özellikle sağlık çalışanları ve insan kanıyla temas eden diğer profesyoneller için önemlidir.
Şu anda HCV’ye karşı bir aşı olmamasına rağmen, yeni tedavi yöntemleri HCV enfeksiyonunu iyileştirebilmektedir. HBV veya HCV enfeksiyonu için risk altında olabileceğinizi düşünüyorsanız, test yaptırmak için doktorunuza danışın. Bu enfeksiyonlar her zaman semptomlara neden olmaz, ancak testler virüse sahip olup olmadığınızı gösterebilir. Eğer öyleyse, doktorunuz sizinle tedavi yöntemlerini görüşecektir. Ayrıca doktorunuz diğer kişilere hastalık bulaştırma riskinizi nasıl önleyeceğiniz konusunda sizleri bilgilendirecektir.
HIV, AIDS’e neden olan virüstür. HIV kendi başına kansere neden olmaz, ancak HIV enfeksiyonu bağışıklık sistemini zayıflatır ve vücudun kansere neden olan diğer enfeksiyonlarla savaşını zorlaştırır. HIV ile enfekte kişilerde, özellikle Kaposi sarkomu, lenfomalar (Non Hodgkin ve Hodgkin Lenfoma dahil) ve serviks, anüs, akciğer, karaciğer ve boğaz kanserleri olmak üzere bir dizi kanser riskinin arttığı bilinmektedir.
HIV, kan yoluyla ve cinsel temas yoluyla bulaşabilir. Diğer erkeklerle korunmasız cinsel ilişkiye giren erkekler ve uyuşturucu kullanırken enjeksiyon iğnelerini paylaşan kişiler, HIV enfeksiyonuna yakalanma açısından en yüksek risk altındadır. Birden fazla partnerle korunmasız cinsel ilişkiye giren heteroseksüel bireyler bir sonraki en yüksek risk oranına sahiptir.
Kişiler, semptom geliştirmeye başlamadan önce yıllarca HIV ile enfekte olmuş olabilirler. HIV enfeksiyonu için risk altında olabileceğinizi düşünüyorsanız, test yaptırma konusunda doktorunuza danışın. Testiniz pozitif çıkarsa, doktorunuz son derece etkili antiviral tedavi yöntemleri uygulayabilir ve bulaş riskini nasıl ortadan kaldıracağınız konusunda sizleri bilgilendirir.
Yüksek riskli HPV tipleri neredeyse tüm rahim ağzı kanserlerinin nedenidir. Ayrıca çoğu anal kansere, orofaringeal, vajinal, vulvar ve penis kanserine neden olabilir. Yüksek riskli HPV’ler, vajinal, oral ve anal seks dahil olmak üzere doğrudan cinsel temas yoluyla bulaşır ve yayılırlar. HPV ile ilişkili kanserlerin çoğuna neden olan HPV türlerine karşı aşılar mevcuttur. Amerika Birleşik Devletleri’nde uzmanlar, çocukların 11 veya 12 yaşında ya da ilk cinsel ilişki öncesinde aşılanmasını önermektedir.
Rahim ağzı kanseri taraması, rahim ağzındaki HPV enfeksiyonu belirtilerini tespit etmek için kullanılabilir. HPV enfeksiyonlarının kendileri tedavi edilemese de, bu enfeksiyonların zaman içinde neden olabileceği servikal anormallikler tedavi edilebilir.
HTLV-1, yetişkin T hücreli lösemi/lenfoma (ATLL) adı verilen agresif bir Hodgkin Dışı Lenfoma tipine neden olabilir. Bu virüs kan yoluyla (iğne paylaşımı veya kan nakli yoluyla), cinsel temas yoluyla ve anne karnındayken veya emzirme yoluyla bulaşır. HTLV-1 enfeksiyonu olan çoğu insanda herhangi bir semptom görülmez veya hastalık gelişmez.
Bu virüsün bulaşmasını önleyecek bir aşı veya enfekte olmanız durumunda uygulanabilecek bir tedavi yoktur. HTLV-1 enfeksiyonu için risk altında olabileceğinizi düşünüyorsanız, test yaptırma konusunda doktorunuza danışın. Testiniz pozitif çıkarsa, doktorunuz sizi bulaş riskini nasıl azaltacağınızı ve HTLV-1’in neden olduğu hastalık için size nasıl bir tedavi yöntemi uygulanacağı konusunda bilgilendirecektir .
İnsan herpes virüsü-8 (HHV-8) olarak da bilinen bu virüs (KSHV) Kaposi sarkomuna neden olabilir. KSHV ayrıca lenfoma ve Castleman hastalığına da neden olabilir.
KSHV en çok tükürük yoluyla yayılır. Ayrıca organ veya kemik iliği nakli yoluyla da yayılabilir ve kan nakli yoluyla yayılabileceğine dair bazı kanıtlar vardır.
KSHV enfeksiyonu genellikle belirli popülasyonlarla sınırlıdır ve KSHV’nin yayılma şekli bu popülasyonlar arasında farklılık gösterir. KSHV enfeksiyonunun nispeten yaygın olduğu Sahra altı Afrika’da ve Orta ve Güney Amerika’nın belirli bölgelerinde, aile üyeleri arasında tükürük ile temas yoluyla yayıldığına inanılmaktadır. KSHV enfeksiyonunun orta düzeyde mevcut olduğu Akdeniz ülkelerinde (İtalya, Yunanistan, İsrail, Suudi Arabistan) çocuklar arasında temas ve yetişkinler arasında yayıldığı düşünülmektedir. Son olarak, Amerika Birleşik Devletleri ve Kuzey Avrupa gibi KSHV enfeksiyonunun yaygın olmadığı bölgelerde, özellikle erkekler arasında çoğunlukla cinsel yolla bulaşıyor gibi görünmektedir.
KSHV ile enfekte olan çoğu kişi kanser geliştirmez veya herhangi bir semptom göstermez, ancak aynı zamanda HIV enfeksiyonu olan veya başka nedenlerle bağışıklığı baskılanmış kişilerde KSHV’nin neden olduğu hastalıkların gelişme olasılığı daha yüksektir. KSHV enfeksiyonunu önleyecek bir aşı ve enfeksiyonu tedavi edecek bir yöntem bulunmamaktadır. HIV bulaşmış kişilerde, antiretroviral tedavi kullanarak KSHV ile ilgili komplikasyon riskleri azaltılabilir.
MCPyV, nadir görülen bir cilt kanseri türü olan Merkel hücreli karsinomaya neden olabilir. Çoğu yetişkin, büyük olasılıkla erken çocukluk döneminde doğrudan (yani, ciltten cilde) veya dolaylı temas (yani, enfekte bir kişinin dokunduğu bir yüzeye dokunma) yoluyla MCPyV ile enfekte olmuştur. Merkel hücreli karsinom riski, yaşlı insanlarda ve HIV ile enfekte olan veya başka nedenlerle bağışıklığı baskılanmış genç erişkinlerde büyük ölçüde artar. Enfeksiyon genellikle semptomlara neden olmaz ve MCPyV için herhangi bir tedavi yoktur.
H. pylori, mide kanserine ve mide zarında bir tür lenfoma olan mide MALT lenfomasına neden olabilen bir bakteri türüdür. Ayrıca mide ülserlerine de neden olabilir. Bakterinin kontamine yiyecek veya su tüketimi ve doğrudan ağızdan ağıza temas yoluyla yayıldığı düşünülmektedir. Dünya nüfusunun yaklaşık üçte ikisinin H. pylori barındırdığı ve enfeksiyon oranlarının gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelere göre çok daha yüksek olduğu tahmin edilmektedir. Çoğu popülasyonda, bakteri ilk olarak çocukluk döneminde edinilir. Mide probleminiz varsa bir doktora görünün. H. pylori enfeksiyonu tespit edilebilir ve antibiyotiklerle tedavi edilebilir.
Güneydoğu Asya’da bulunan bu parazitik yassı kurt, kolanjiokarsinoma (karaciğerdeki safra kanallarının kanseri) neden olabilir. Larva içeren çiğ veya az pişmiş tatlı su balıklarını yiyen kişiler enfekte olabilirler. Enfeksiyonu tedavi etmek için antiparazitik ilaçlar kullanılır.
Afrika ve Orta Doğu’da bulunan bazı tatlı su salyangoz türlerinde yaşayan bu parazitik yassı kurt, mesane kanserine neden olabilir. Kişilerde enfeksiyon serbest yüzen yassı kurt larvaları ile kontamine tatlı su ile derideki bir açıktan vücuda girdiğinde gelişir. Enfeksiyonu tedavi etmek için antiparazitik ilaçlar kullanılır.
