Anal Kanser

Anal kanser hakkında bilmeniz gerekenler.

• Anal kanserin belirtileri nelerdir?
• Anal kanserin sebepleri nelerdir?
• Anal kanser risk faktörleri nelerdir?
• Anal kanserin komplikasyonlar nelerdir?
• Anal kanserin korunma yöntemleri nelerdir?
• Anal kanserde tanısı nasıl yapılır?
• Anal kanserde tedavi yöntemleri nelerdir?
• Anal kanserde cerrahi
• Anal kanser ve immünoterapi
• Anal kanserde destekleyici (palyatif) bakım

Anal kanser nedir?

Makat kanseri pek yaygın olmayan bir kanser türüdür ve anal kanalda oluşur. Kanal; rektumun sonunda bulunan kısa bir tüptür, dışkı bu yolla vücuttan atılır. Anal kanser, rektal kanama ve makatta ağrı gibi belirti ve bulgulara sebep olabilir.

Makat kanseri olan birçok hasta kemoterapi ve radyoterapiden oluşan kombine tedavi alır. Tedavilerin birlikte verilmesi iyileşme olasılığını artırsa da yan etkileri de artırmış olur.

Belirtileri

Kanserin belirti ve bulguları şunlardır:

• Anüs veya rektumdan kanama
• Bölgede ağrı
• Kanalda bir kitle veya şişlik
• Kaşıntı

Ne zaman doktora görünmelisiniz?

Özellikle makat kanser riskiniz artıran faktörlere sahipseniz, sizi rahatsız eden herhangi bir belirti ve bulgu hakkında doktorunuzla konuşun.

Sebepleri

Sağlıklı hücrelerin genetik mutasyon sonucu anormal hücrelere dönüşmesi ile anal kanser oluşur. Sağlıklı hücreler belirli bir zamanda büyür ve çoğalır, belirli bir zamanda da ölürler. Anormal hücreler ise kontrol dışı büyür, bölünür ve ölmezler. Biriken anormal hücreler bir kitle (tümör) halini alır. Kanser hücreleri çevre dokulara sızar ve ilk tümörden ayrılarak vücudun herhangi bir yerine yayılabilirler (metastaz).

Kanser, human papillomavirus (HPV) olarak adlandırılan cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon ile yakın ilişkilidir. Anal kanserlerin çoğunda HPV varlığı tespit edilir. En yaygın nedeninin HPV olduğu düşünülmektedir.

Risk faktörleri

Anal kanser riskini artıran bazı sebepler şunlardır:

• İleri yaş. Anal kanser vakalarının birçoğu 50 yaş ve üzerindeki kişilerde oluşur.
• Cinsel partner sayısının fazlalığı. Hayatları boyunca birçok cinsel partneri olan insanlar,  kanser açısından daha yüksek riske sahiptir.
• Anal seks. Anal ilişkiye açık olan kişiler, artmış anal kanser riskine sahiptir.
• Sigara içmek kanser riskini artırır.
• Kanser öyküsü. Servikal, vulvar veya vajinal kanser hikayesi olan kişilerde anal kanser riski artmıştır.
• Human papillomavirus (HPV). Anal kanser ve serviks kanseri de dahil olmak üzere birkaç kanser türünün riski, HPV enfeksiyonu ile artar. HPV, cinsel temasla bulaşan bir enfeksiyondur ve genital siğillere neden olur.
• Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar ve durumlar. Organ nakli olanlar gibi bağışıklık sistemini baskılamak üzere ilaç (immünsupresif ilaçlar) alan kişilerde kanser riski artar. HIV (AIDS’e sebep olan virüs) bağışıklık sistemini baskılar ve  kanser riskini artırır.

Komplikasyonlar

Makat kanserin vücudun uzak kısımlarına yayılması (metastaz) nadirdir. Tümörlerin küçük bir yüzdesi yayılmış olarak bulunur ancak bunlar özellikle tedavisi zor olanlardır. En sık yayılım karaciğer ve akciğerlere olur.

Korunma

Anal kanserden korunmak için kesin bir yol yoktur. Riskinizi azaltmak için şunları yapabilirsiniz:

• Cinsellikte daha güvenli olun. Güvenli cinsellik anal kanser riskini artıran HPV ve HIV gibi cinsel yolla bulaşan virüslerinden korunmaya yardımcı olabilir.
• HPV’ye karşı aşılanın. HPV enfeksiyonundan koruyan bir aşı mevcuttur. Genç yetişkin kadın ve erkeklere önerilir ancak erişkinlere de uygulanabilir.
• Sigarayı bırakın. Sigara içmek Makat kanser riskini artırır. Kullanmaya başlamayın. Eğer kullanıyorsanız bırakın.

Tanı

Anal kanser tanısında kullanılan test ve yöntemler şunlardır:

• Anal kanal ve rektumun anormallikler açısından incelenmesi. Dijital rektal muayene esnasında doktorunuz rektum içine parmak ile dokunarak kitle gibi olağan dışı bir durum varsa hissetmeye çalışır.
• Anal kanal ve rektumun görüntülü muayenesi. Doktorunuz makat kanal ve rektumu herhangi bir anormallik açısından incelemek üzere kısa, ışıklı bir tüp (anoskop) kullanabilir.
• Anal kanalın fotoğraflarını ses dalgaları ile çekmek (ultrason). Doktorunuz kanalın fotoğraflarını oluşturmak üzere kanal ve rektum içine kalın bir termometre benzeri bir prob yerleştirir. Prob, ultrason dalgaları olarak adlandırılan yüksek enerjili ses dalgaları yayar ve bu dalgaların dokular ve organlardan yansımasına göre bir fotoğraf oluşur. Doktorunuz herhangi bir anormallik olup olmaması açısından fotoğrafları değerlendirir.
• Laboratuvar testi amaçlı doku örneği çıkarma. Eğer doktorunuz anormal bir alan saptarsa etkilenen dokudan küçük bir örnek alabilir ve örnekleri analiz için laboratuvara gönderir. Mikroskop altında örneklere bakılarak hücrelerin kanserli olup olmadığına karar verilir.

Kanserin evresine karar vermek

Makat kanser tanısı aldığınızda doktorunuz kanserin lenf düğümlerine veya vücudun kalan kısmına yayılıp yayılmadığına karar vermek adına ek testler önerebilir.

Testler şunlardır:

• Bilgisayarlı tomografi (BT)
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRI)
• Pozitron emisyon tomografisi (PET)

Doktorunuz kanserin evresini belirlemek için bu yöntemlerden gelen bilgileri kullanır. Diğer bir adı ile anüs kanserin evreleri Roma rakamları ile 0’dan IV’e kadar belirlenir. Evre 0 kanserin küçük ve anüsle sınırlı olduğunu anlatır. Evre 4’te ise kanser vücudun uzak kısımlarına yayılmıştır.

Doktorlar kanser tanısı ve tedavisini ilerlettikçe, kanserin evreleme sistemi gelişmeye ve daha karmaşık olmaya devam ediyor. Doktorunuz kanserin evresini kullanarak size uygun tedaviyi seçer.

Tedavi

Anal kanser için hangi tedaviyi alacağınız kanserin evresine, genel sağlık durumunuza ve kişisel tercihlerinize bağlı olarak değişir.

Kemoterapi ve radyoterapinin kombinasyonu

Doktorlar anal kanseri genellikle kemoterapi ve radyoterapiyi birlikte vererek tedavi ederler. Bu iki tedavi beraber olduğunda birbirlerini güçlendirir ve tedavi şansını artırır.

• • Kemoterapi ilaçları damar içine verilir veya hap formunda alınır. Kimyasallar vücudu dolaşır ve kanser hücreleri gibi hızlı bölünen hücreleri öldürürler. Maalesef sindirim kanalında veya kıl foliküllerinde bulunan hücreler gibi sağlıklı olan ancak hızlı bölünme özelliğine sahip hücrelere de hasar verirler. Bu durum bulantı, kusma ve saç kaybı gibi yan etkilerin nedenidir.
  • Radyoterapi kanser hücrelerini öldürmek amacıyla x-ışınları veya protonlar gibi yüksek enerjili ışınları kullanır. Radyoterapi esnasında bir masada uzanırsınız ve büyük bir makine çevrenizde dönerek belli noktalara kanseri hedef alacak şekilde radyasyon gönderir.

Işınların yönlendirildiği yerin çevresindeki sağlıklı doku da radyasyondan zarar görebilir. Anüs içinde ve çevresinde kızarıklıklar ve yaralar olabileceği gibi kanalda sertleşme ve daralmalar oluşabilir.

Makat kanserinde radyoterapi genellikle beş veya altı hafta sürer. Kemoterapi ise ilk hafta ve beşinci haftada uygulanır. Doktorunuz tedavi programını kanserinizin özelliklerine ve genel sağlık durumunuza uyarlar.

Kemoterapi ve radyoterapinin kombinasyonu her iki tedavinin de etkinliğini artırsa da ayrıca yan etkileri daha olası hale getirir. Hangi yan etkilerin görülebileceğini doktorunuza danışın.

Cerrahi

Doktorlar evresine bağlı olarak farklı yöntemler ile anal kanseri çıkarabilir:

Erken evre anal kanserlerin çıkarılması.

• Çok küçük makat kanserleri cerrahi ile çıkarılabilir. Bu yöntem esnasında cerrah tümörü ve onu çevreleyen sağlıklı dokunun küçük bir miktarını çıkarır.
• Tümörlerin küçük olmasından dolayı erken evre kanserler bazen kanalı çevreleyen kaslara zarar vermeden çıkarılabilir. Bu kaslar dışkının hareketini kontrol eder, dolayısıyla doktorlar onları sağlam tutmaya çalışır.

Kanserinize bağlı olarak doktorunuz tarafından cerrahi sonrası kemoterapi veya radyoterapi önerilebilir.

Diğer tedavilere yanıt vermeyen kanserlerde cerrahi.

• Eğer kanseriniz kemoterapi ve radyoterapiye yanıt vermiyorsa doktorunuz abdominoperineal rezeksiyon (AP rezeksiyon) olarak adlandırılan daha kapsamlı bir operasyon önerebilir. Bu yöntemde cerrah anal kanal, rektum ve kolonun bir kısmını çıkarır. Kolonun kalan bölümü karından açılmış bir boşluğa bağlanır, atıklar bu yolla vücudu terk edecek ve kolostomi torbasında toplanacaktır.

İmmünoterapi

İmmünoterapi kanser ile savaşmak için vücudun bağışıklık sistemini kullanır. Bağışıklık sistemi kanser hücrelerine saldıramayabilir çünkü kanser hücreleri kendilerini bağışıklık sistemi hücrelerinden saklayacak proteinler üretirler. İmmünoterapi bu sisteme karşı çalışır.

İmmünoterapi tedavileri genellikle ileri evre anal kanserlerde uygulanır.

Destekleyici (palyatif) bakım

Palyatif bakım, ciddi hastalıkların oluşturduğu ağrı ve diğer belirtileri hafifletmeye odaklanmış özel bir tıbbi bakımdır. Palyatif bakım uzmanları; süren tedavinizi tamamlayacak şekilde ek bir destek katmanı sağlamak üzere sizinle, ailenizle ve diğer doktorlarınızla çalışır. Cerrahi, kemoterapi, radyoterapi gibi diğer zorlu tedaviler ile birlikte uygulanabilir.

Diğer uygun tedaviler ile birlikte palyatif bakım da uygulandığında hastalar daha iyi hisseder ve daha uzun yaşarlar.

Palyatif bakım doktorlar, hemşireler ve diğer eğitimli uzmanlardan oluşan bir ekip tarafından sağlanır. Palyatif bakım ekibi kanser hastaları ve ailelerinin hayat kalitesini artırmayı hedefler. Alacağınız tedavilerin yanında bu bakım şekli de sunulur.